Kto daje więcej i kto więcej otrzymuje w zamian? To są jakby inne odrębne światy, ale wzajemnie się uzupełniające. Malarz maluje obrazy najczęściej by żyć godnie, a w skrajnym przypadku, by nie głodować, dlatego sprzedaje swoje obrazy za tyle, ile uda mu się wynegocjować.

Inwestor to często ktoś mający nadwyżki gotówki, z którą nie zawsze wie co zrobić. Pieniądze trzymane w banku tracą obecnie około 10% rocznie. Jest to spowodowane ukryta inflacją. Oprocentowanie jest właściwie zerowe, a niebawem będzie odwrotne. To znaczy, że ludzie będą płacili za to, że bank będzie trzymał im pieniądze. Nie będę wchodził w szczegóły innych form inwestowania, ograniczę się tylko do stwierdzenia, że dzieła sztuki, a zwłaszcza kolekcjonowanie malarstwa jest jedną z form inwestowania.

O malarzach napiszę innym razem. Dziś zastanówmy się nad inwestorami kapitału. Inwestorzy liczą na to, że dzieła malarza, którym są zainteresowani, kiedyś będą dużo więcej warte. Skąd jednak mają wiedzieć, który z początkujących malarzy wybije się w przyszłości? Zgadują lub kupują to, co im się podoba. Duży wpływ na ich decyzje mają też media. Z tym że media podnoszą ceny obrazów jeszcze za życia malarza i niekoniecznie lansują wartościowych malarzy. Częściej promują artystów o poglądach odpowiadających linii politycznej mediów. Ich faworyci mogę nie wytrzymać próby czasu.

Ciekawym przykładem działania na wyczucie, bez zwracania uwagi na media jest Piotr Dmochowski, który zafascynowany malarstwem Zdzisława Beksińskiego, kupował jego prace i wywoził do Paryża. Utrzymywał tam nawet galerię obrazów dedykowaną temu jednemu malarzowi. Płacił 1000 dolarów za obraz, a usiłował sprzedać za 350 000. Okazało się to niewykonalne, ale sprzedawał obrazy za 50 000. Niektórzy, porównując te kwoty, uważają Dmochowskiego za wyzyskiwacza. Tymczasem on był wielkim wsparciem dla artysty i gwarancją życia na wysokim poziomie w Polsce. Piotr Dmochowski inwestował w reklamę i często był na krawędzi bankructwa. Francja okazała się złym klientem na obrazy Beksińskiego, ale to dzięki temu człowiekowi świat dowiedział się o istnieniu takiego artysty. Współpraca Dmochowskiego z Beksińskim jest znakomitym przykładem współpracy świata biznesu ze światem sztuki.

Trzeba to dobrze zrozumieć. Artyści potrzebują inwestorów, którzy uwierzą w ich dzieła. Promują ich i utrzymują. Inwestorzy z kolei zabezpieczają swój kapitał, ale długo czekają na zyski. Dopiero 15 lat po śmierci Zdzisława Beksińskiego jeden z jego obrazów sprzedał się za 737 000 zł. Artysta nie doczekałby do tego momentu, zadowolił się więc mniejszymi kwotami. Dopiero w roku 2020 japońscy inwestorzy zaczęli sprzedawać obrazy Beksińskiego, które kupili prawie 30 lat wcześniej. Piotr Dmochowski dawno zaprzestał ich sprzedaży i obecnie zwiększa swoją prywatną kolekcję. Kiedy je sprzeda? Być może nigdy tego nie zrobi, ponieważ sztuka dla wielu ma większą wartość niż pieniądze. 

Z inwestowaniem w dzieła sztuki bywa też tak jak z inwestowaniem na giełdzie. Trzeba kupować, gdy nikt kupić nie chce, a sprzedać, gdy wszyscy chcą kupować. Z tą różnicą, że nie ma chwilowych kryzysów. Dzieła sztuki drożeją, im są starsze, tym droższe i tak jest niezmiennie od kilkuset lat. Dopóki ten system finansowy się całkowicie nie załamie, sztuka będzie tylko zyskiwała na wartości.  

Krzysztof Król